DİL BİLGİSİ

“ÇOK, PEK, DAHA, EN, …KADAR” KELİMELERİ VE YÜKLEM GRUBU

"Çok güzel, pek akıllı" birer tamlama mıdır?

SORU HAZIRLAYAN ARKADAŞLARA NOT

“Var” ve “yok” sözcükleri sıfat alır veya bir zarf ile derecelendirilir mi?

Ek-fiil yardımı ile yüklem olmuş “var” veya “yok” sözcükleriyle kurulan isim cümlelerinde “çok, az, biraz, daha, epey…” gibi sözcüklerin Öge karşılıği zarf tamlayıcısıdır.

Örnek:

– Bunun gibi kitaplardan burada çok vardı / yoktu.

Bu cümlenin yüklemi “çok vardı” veya “çok yoktu” değildir. “Çok” sözcüğü “var” ve “yok” sözcüklerinin sıfatı da derecelendirme zarfı da olamaz çünkü “var” ve “yok” sözcüklerinin sıfat veya zarf olarak kullanılabileceği ve bir miktar zarfı ile derecelerinin arttırılabileceği örnekler yoktur.

Bahsettiğimiz sözcüklerin aksine “çok güzel / daha güzel / en güzel / pek akıllı” örneklerinde “çok, daha, en, pek” nicelik belirten sözcükler önüne geldiği sözcükten ayrılamaz ve o sözcük hangi ögedeyse birlikte alınır.

Örnekler:

– Bu seneki öğrenciler / pek akıllıydı.

Bu cümle özne ve yüklem olmak üzere iki ögeden (ana ögelerden) kurulmuştur.

– Ortanca kardeşim / okuldan önce / daha düzenliydi.

Bu cümle özne, zarf tamlayıcısı ve yüklem olmak üzere üç ögeden kurulmuştur.

Not: İlgili konuda 2021 senesinde Tokat İl MEM ÖDM TYT Türkçe sorusuna da bakabilirler.

Bu soru dışında yakın zamanda ÖSYM (KPSS ÖABT 2022/2023 SORUSU HARİÇ)veya MEB tarafından paylaşılmış bir soru yoktur.

Kurumlar tarafından zaman zaman CİMER üzerinden yapılan bireysel başvurulara verilen cevaplar kurumların bu konu hakkındaki kesin duruşunu yansıtmamaktadır.

 

Konuyla ilgili makale çalışmamın kaynakçasını sizlerle paylaşayım. İlgisini çeken arkadaşlarımız kaynakçadaki basılı eserlere ulaşılabilir.

Yılmaz AYDIN

KAYNAKÇA

ATABAY, Neşe; ÖZEL, Sevgi; KUTLUK, İbrahim (2003), Sözcük Türleri, Papatya Yayınları,

İstanbul

AYDIN, Yılmaz (2016), Anlamdan Dil Bilgisine Türkçe Öğretmeninin Not Defteri, Furkan, Adana

BANGUOĞLU, Tahsin (2000), Türkçenin Grameri, TDK, Ankara

BESEREK, Ahmet (1991), Türkçede Cümle Yapısı, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul

BİLGEGİL, M. Kaya (2014), Türkçe Dilbilgisi, Salkımsöğüt, Erzurum

BİLGİN, Muhittin (2006), Anlamdan Anlatıma Türkçemiz, Anı Yayınları, Ankara

BÖLER, Tuncay (2019), Türkiye Türkçesi Söz Dizimi, Kesit, İsanbul

DELİCE, H. İbrahim (2003), Türkçe Sözdizimi, Kitabevi Yayınları, İstanbul

DİZDAROĞLU, Hikmet (1976), Tümce Bilgisi, TDK, Ankara

EDİSKUN, Haydar (1984), Yeni Türk Dilbilgisi, Remzi, İstanbul

EKER, Süer (2006), Çağdaş Türk Dili, Grafiker Yayınları, Ankara

ERGİN, Muharrem (1962), Türk Dil Bilgisi, TDK Yayınları, Ankara

ERKUL, Rasih (2004), Cümle ve Metin Bilgisi, Anı Yayıncılık, Ankara

GENCAN, Tahir Nejat (1979), Dilbilgisi , LiseI-II-III, Kanat Yayınları , İstanbul

GÜNEŞ, Sezai (1995), Türk Dil Bilgisi, Altındağ Matbaası, İzmir

HATİPOĞLU, Vecihe (1972), Türkçenin Sözdizimi, TDK Yayınları, Ankara

HEPÇİLİNGİRLER, Feyza (2004), Öğretenlere ve Öğrenenlere Türkçe Dilbilgisi, Remzi, İstanbul

KARAAĞAÇ, Günay (2009), Türkçenin Söz Dizimi, Kesit, İstanbul

KARAHAN, Leyla (2014), Türkçede Söz Dizimi, Akçağ, Ankara

KERİMOĞLU, Caner (2016), Dilbilgisi Yazımı ve Öğretimi, Pegem Akademi, Ankara

KIZILKAYA, Hüseyin (1991), Sözcük Bilgileri, İnkılap, İstanbul

ÖZKAN, Abdurrahman (2016), Türkiye Türkçesi Sözdizimi, Palet, Konya

ÖZMEN, Mehmet (2013), Türkçenin Sözdizimi, Karahan Kitabevi, Adana

ÜSTÜNOVA, Kerime (2014), Türkiye Türkçesinde Yapı kavramı ve Söz Dizimi İncelemeleri, Sentez

Yayınları, İstanbul

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu